RAPORTI MBI VËZHGIMIN E PROCESIT ZGJEDHOR NË ZGJEDHJET E PARAKOHSHME PARLAMENTARE NË REPUBLIKËN E MAQEDONISË 2016

RAPORTI MBI VËZHGIMIN E PROCESIT ZGJEDHOR NË ZGJEDHJET E PARAKOHSHME PARLAMENTARE NË REPUBLIKËN E MAQEDONISË 2016

Qendra për Mirëkuptim dhe Bashkëpunim Institucional (QMBI), në zgjedhjet e parakohshme parlamentare që u mbajtën më 11 dhjetor 2016, ishte vëzhguese e procesit zgjedhor në ditën e zgjedhjeve. Mbikëqyrja u realizua përmes përcaktimit të aktivistëve/anëtarëve tanë në disa qytete të Republikës së Maqedonisë, edhe atë: Shkup, Kumanovë, Tetovë, Gostivar, Kërçovë, Dibër dhe Dollnen. Nga qëllimet tona kryesore me këtë rast, ishte dhënia e kontributit pozitiv si organizatë joqeveritare në mbarëvajtjen e këtyre zgjedhjeve, në drejtim të respektimit të vullnetit dhe votës së lirë të qytetarëve të Republikës së Maqedonisë. Po ashtu, edhe pajisja jonë dhe anëtarëve tanë me një përvoje të re të kësaj natyre, përmes përcjelljes së drejtpërdrejtë të procesit zgjedhor.

Me autorizim nga Komisioni Shtetëror i Zgjedhjeve, kemi pasur vëzhgues në 3 nivelet: 1 vëzhgues në Komisionin Shtetëror të Zgjedhjeve, 5 vëzhgues në Komisionet komunale zgjedhore dhe 38 vëzhgues në Këshillat zgjedhorë.

Me qëllim të njoftimit të vëzhguesve tanë me të drejtat dhe obligimet e tyre, realizuam dy trajnime, me ç’rast u kërkua prej tyre edhe respektimi i rregullativës zgjedhore dhe kryerja e detyrës me përgjegjësi dhe korrektësi.

Po ashtu, tre ditë para zgjedhjeve, përmes mjeteve të komunikimit publik, QMBI bëri apel për një proces zgjedhor të lirë, fer dhe demokratik.

Procesi zgjedhor në ditën e mbajtjes së zgjedhjeve u ndoq edhe përmes prononcimeve tona, të cilat u realizuan në orë të caktuara, edhe atë: i pari në ora 12⁰⁰, i dyti në ora 16⁰⁰, ndërsa i treti në ora 19⁰⁰. Këto prononcime u bënë në bazë të dhënave që kishim deri në ato kohë nga vëzhguesit tanë të stacionuar nëpër vendvotime, në komisionet komunale, si dhe në Komisionin Shtetëror të Zgjedhjeve.

Sipas vëzhguesve tanë, procesi i votimit ka filluar kryesisht në kohën e paraparë me ligj, pra me hapjen e kutive të votimit në ora 7⁰⁰ të mëngjesit, me përjashtim të disa vendvotimeve, edhe atë:

Vendvotimi nr. 2341/1, Sh.F. “Naim Frashëri”, fsh. Studeniçan, vonesë prej 6 minutave;
Vendvotimi nr. 2887, Sh.F. “7 Marsi”, Çair, vonesë prej 7 minutave;
Vendvotimi nr. 2348, Sh.F. “Naim Frashëri”, fsh. Moranë, vonesë prej 10 minutave;
Vendvotimi nr. 1036, Poliklinika “Tode Mendoll”, Kumanovë, vonesë prej 15 minutave;
Vendvotimi nr.1125/1, Sh.F. “Faik Konica”, fsh. Sllupçan, vonesë prej 17 minutave;
Vendvotimi nr. 2452/1, Sh.F. “Bajram Shabani”, fsh. Kondovë, vonesë prej 30 minutave.

Në përgjithësi, sipas të dhënave të grumbulluara nga ana e vëzhguesve tanë, mund të konstatojmë se procesi i votimit ka kaluar kryesisht në atmosferë të qetë e demokratike, pa incidente të theksuara.

Megjithatë, edhe gjatë këtij procesi zgjedhor nuk kanë munguar parregullsitë, disa prej të cilave janë shënuar edhe nga vëzhguesit tanë, edhe atë:

Shkup:

Vendvotimi nr. 2887, Sh.F. “7 Marsi”, Çair: Këshilli zgjedhor nuk ka qenë i informuar mirë rreth procesit zgjedhor. U është thënë disa qytetarëve se nuk janë në listën zgjedhore, por pas insistimit të tyre dhe kontrollimit të dytë në listën zgjedhore, është vërtetuar se të njëjtit kanë qenë të regjistruar në këto lista. Po ashtu, në të njëjtin vendvotim, gjatë dhënies së ndihmës dy personave me nevoja të veçanta, krijohet panik në vendvotim, në momentin kur aty ka pasur mbi 15 qytetarë duke pritur për të votuar. Si pasojë e revoltës dhe fjalosjes, dy qytetarë refuzojnë të votojnë dhe lëshojnë vendvotimin. Njëri prej tyre, edhe pse është evidentuar dhe ka nënshkruar në listën zgjedhore, nuk e merr fletën e votimit dhe refuzon të votojë.
Vendvotimi nr. 2890, Sh.F. “Liria”, Çair: Është evidentuar agjitim për një parti politike.
Vendvotimi nr. 2503/1, F. “Krste Misirkov”, Shkup: Mospërgatitje adekuate e këshillit zgjedhor, mosdijeni për rrjedhën e përgatitjes së materialit zgjedhor; mungesë e procesverbaleve për vëzhguesit e OJQ-ve.
Vendvotimi nr. 2452/1, Sh.F. “Bajram Shabani”, fsh. Kondovë: Është regjistruar një rast i votimit familjar.
Vendvotimi nr. 2447/1, fsh. Llaskarcë: Largim me forcë i vëzhguesit tonë nga vendvotimi; tentim për mbushje të kutive.

Gostivar:

Vendvotimi nr. 410: Komisioni nuk ka kontrolluar si duhet personat në listën zgjedhore, megjithëse pas kontrollit në KSHZ të njëjtit gjenden.
Në disa vendvotime në shkollën e mesme teknike në Gostivar ka pasur problem me marrjen e materialit zgjedhor.
Në fshatin Llakavicë, vendvotimi nr. 520, është vërejtur agjitacion nga disa persona.
Në shumë vendvotime është vërejtur mungesë e qytetarëve në listat zgjedhore.

Tetovë:

Vendvotimi nr. 1928, Sh.F. “Naim Frashëri”, Tetovë: Një person ka fotografuar fletën e votimit, ndërsa me kërkesë të kryetarit të këshillit zgjedhor, ndërhyn policia dhe arreston personin në fjalë.
Janë paraqitur shumë ankesa nga qytetarë se nuk janë në listat zgjedhore.

Kumanovë:

Vendvotimi nr. 1040/1, Sh.F. “Naim Frashëri”: Anëtari i këshillit zgjedhor sugjeron votuesit të votojnë parti të caktuar politike.
Vendvotimi nr. 1125/1, Sh.F. “Faik Konica”, Sllupçan: Votues mungojnë në listën zgjedhore; herë pas here vërehet votim familjar.
Vendvotimi nr. 1126, Sh.F. “Faik Konica”, fsh. Sllupçan: Problem me llambën kontrolluese dhe disa raste të votimit për dikë tjetër.

Në përgjithësi, vërejtjet tona do t’i kishim përmbledhur si vijon:

Vonesa të fillimit të procesit të votimit;
Manipulime të këshillave zgjedhore me qytetarët, duke u thënë se nuk janë në listën zgjedhore, e pastaj të vërtetohet se ata janë aty;
Votim familjar;
Agjitim për parti të caktuara politike;
Fotografim i fletëvotimit;
Mungesë e materialit zgjedhor;
Shkelje e fshehtësisë së votimit;
Mosnjohje e rregullativës zgjedhore, që ka të bëjë me procesin e votimit, nga ana e këshillave zgjedhorë në disa vendvotime;
Një rast i përzënies së vëzhguesit tonë nga vendvotimi;
Mospranim i sugjerimeve të vëzhguesve tanë për lëshimet dhe parregullësitë gjatë procesit të votimit, nga ana e këshillave zgjedhorë.

PËRFITIMI NGA VËZHGIMI I PROCESIT ZGJEDHOR:

E para, shpresojmë të kemi dhënë një kontribut modest në mbarëvajtjen e procesit të votimit dhe respektimit të vullnetit të lirë të qytetarëve në vendvotimet ku kishim vëzhguesit tanë, duke e kryer punën e tyre me përgjegjësi dhe korrektësi maksimale.

E dyta, besojmë që kjo të jetë një përvojë e re pozitive edhe për neve si organizatë joqeveritare, meqë ishte hera e parë të veprojmë në rolin e vëzhguesit të një procesi zgjedhor në vend, duke na hapur kështu rrugë e mundësi për të luajtur një rol edhe më të madh dhe më të rëndësishëm në këtë drejtim në të ardhmen.

ИЗВЕШТАЈ ЗА НАБЉУДУВАЊЕТО НА ИЗБОРНИОТ ПРОЦЕС

НА ПРЕДВРЕМЕНИТЕ ПАРЛАМЕНТАРНИ ИЗБОРИ

ВО РЕПУБЛИКА МАКЕДОНИЈА 2016 ГОДИНА

Центар за Разбирање и Институционална Соработка (ЦРИС), на предвремените парламентарни избори кои се одржаа на 11 декември, 2016 година, беше набљудувач на изборниот процес. Набљудувањето беше спроведено преку одредување на наши активисти/членови на избирачките места во повеќе градови во Република Македонија, и тоа: Скопје, Куманово, Тетово, Гостивар, Кичево, Дебар и Долнени. Наша основна цел во оваа прилика беше давање на позитивен придонес како невладина организација на овие избори, во насока на почитувањето на слободната волја и правото на глас на граѓаните на Република Македонија.

Со земањето на овластување од страна на Државната Изборна Комисија, имавме набљудувачи во 3 нивоа: 1 набљудувач во Државната Изборна Комисија, 5 набљудувачи во општинските изборни комисии и 38 набљудувачи во избирачките одбори.

Со цел да се информираат нашите набљудувачи со нивните права и обврски, реализиравме две обуки со нив, при што беше побарано од нив почитување на изборната регулатива и извршување на должноста со одговорност и коректност.

Исто така, три дена пред изборите, преку средствата за јавно информирање, ЦРИС апелираше за слободен, фер и демократски изборен процес.

Изборниот процес на денот на изборите беше следен и преку наши извештаи, кои се реализираа во одредени термини, и тоа: првиот во 12⁰⁰часот, вториот во 16⁰⁰ часот, и третиот во 19⁰⁰ часот. Овие извештаи беа направени врз основа на податоците кои ни беа достапни до тоа време од страна на нашите набљудувачи распоредени на избирачките места, општинските комисии, како и во Државната Изборна Комисија.

Според нашите набљудувачи, процесот на гласање започнал воглавно во времето утврдено со закон, односно со отворањето на гласачките кутии во 7⁰⁰ часот, со исклучок на некои избирачки места, и тоа:

– Гласачко место бр. 2341/1, О.У. „Наим Фрашери“, с. Студеничани, задоцнување од 6 минути;

– Гласачко место бр. 2887, О.У. „7-ми Март“, Чаир, задоцнување од 7 минути;

– Гласачко место бр. 2348, О.У. „Наим Фрашери“, с. Моране, задоцнување од 10 минути;

– Гласачко место бр. 1036, Поликлиника „Тоде Мендол“, Куманово, задоцнување од 15 минути;

– Гласачко место бр. 1125/1, О.У. „Фаик Коница“, с. Слупчане, задоцнување од 17 минути;

– Гласачко место бр. 2452/1, О.У. „Бајрам Шабани“, с. Кондово, задоцнување од 30 минути.

Воопшто, според податоците собрани од страна на нашите набљудувачи, можеме да заклучиме дека гласањето помина во мирна и демократска атмосфера, без истакнати инциденти.

Сепак, во текот на изборниот процес беа евидентирани и низа неправилности, кои беа забележани од страна на нашите набљудувачи, и тоа:

Скопје:

– Гласачкото место бр. 2887, О.У. „7-ми Март“, Чаир: Избирачкиот одбор не бил добро запознаен со правилата на изборниот процес. На некои граѓани им е речено дека не се на избирачкиот список, но по нивното инсистирање и повторната проверка во избирачкиот список, било утврдено дека истите се запишани во списокот. Исто така, на истото избирачко место, при помагање на две лица со посебни потреби, се создаде паника во избирачкото место, кога имало повеќе од 15 граѓани кои чекале да гласаат. Како резултат на расправијата и на револтот, двајца граѓани одбиваат да гласат и го напуштаат гласачкото место. Еден од нив, иако евидентиран и потпишан во избирачкиот список, не го зел гласачкото ливче и одбил да гласа.

– Гласачко место бр. 2890, О.У. „Лирија“, Чаир: Евидентирано е агитација за една политичка партија.

– Гласачко место бр. 2503/1, О.У. „Крсте Мисирков“, Скопје: Несоодветна подготовка на избирачкиот одбор, незнаење за текот на подготовката на изборниот процес; недостаток на записници за набљудувачите од НВО.

– Гласачко место бр. 2452/1, О.У. „Бајрам Шабани“, с. Кондово: Регистриран случај на семејно гласање.

– Гласачко место бр. 2447/1, с. Ласкарци: Отстранување со сила на нашиот набљудувач од избирачкото место; и обид за полнење кутии.

Гостивар:

– Гласачко место бр. 410: Комисијата не ги контролирала соодветно лицата во избирачкиот список, иако по проверката во ДИК истите се наоѓаат во истиот.

– Во неколку избирачки места во техничкото средно училиште во Гостивар имаше проблеми со избирачкиот материјал.

– Во село Лакавица, гласачко место бр. 520, е забележано агитирање од страна на некои лица.

– Во многу избирачки места е забележано отсуство на граѓаните во избирачките списоци.

Тетово:

– Гласачко место бр. 1928, ОУ „Наим Фрашери“, Тетово: Едно лице го фотографирал гласачкото ливче, при што по барање на претседателот на избирачкиот одбор лицето е уапсено од полицијата.

– Имаше многу поплаки од граѓани кои не се во избирачките списоци.

Куманово:

– Гласачко место бр. 1040/1, О.У. „Наим Фрашери“: Член на избирачкиот одбор укажува на гласачите да гласаат за одредена политичка партија.

– Гласачко место бр. 1125/1, О.У. „Фаик Коница“, с. Слупчане: Одредени гласачи ги нема на избирачки список; од време на време се забележува семејно гласање.

– Гласачко место бр. 1126, О.У. „Фаик Коница“, с. Слупчане: Проблем со контролната ламба и неколку случаи на гласање за друго лице.

Во главно, нашите забелешки може да ги сумираме на следниот начин:

Задоцнување на почетокот на процесот на гласање;
Манипулирање на избирачките одбори со граѓаните, велејќи им дека не се во избирачкиот список, за потоа да се утврди дека граѓаните се наоѓаат таму;
Семејно гласање;
Агитација за одредени политички партии;
Фотографирање на гласачките ливчиња;
Недостиг на изборен материјал;
Повреда на тајноста на гласањето;
Непознавање на изборната регулатива, што се однесува до процесот на гласање, од страна на некои избирачки одбори;
Еден случај на отстранување на наш набљудувач од гласачко место;
Неприфаќање на предлози и сугестии од нашите набљудувачи за отстапките и неправилностите во текот на процесот на гласањето, од страна на избирачките одбори;

ПРИДОБИВКИ ОД НАБЉУДУВАЊЕТО НА ИЗБОРНИОТ ПРОЦЕС:

Прво, се надеваме дека сме дале еден скромен придонес во правилното одвивање на процесот на гласањето и почитувањето на слободната волја на граѓаните во гласачките места каде што имавме наши набљудувачи, извршувајќи ја нивната работа со максимална одговорност и коректност.

Второ, веруваме дека ова ќе биде едно ново позитивно искуство и за нас како невладина организација, бидејќи е прв пат да бидеме во улога на набљудувачи на изборниот процес, отварајќи ни го патот и можноста да имаме поголема и поважна улога во оваа насока во иднината.

REPORT ON THE OBSERVATION OF THE ELECTORAL PROCESS IN THE EARLY PARLIAMENTARY ELECTION IN MACEDONIA 2016

The Center for Understanding and Institutional Cooperation (QMBI) took part as observer of the electoral process in the early parliamentary election held on December 11, 2016. The observation was carried out by appointing activists/members at polling stations in some of the cities of the Republic of Macedonia, including: Skopje, Kumanovo, Tetovo, Gostivar, Kichevo, Debar and Dollnen. Our goal in this regard was to provide a positive contribution as non-governmental organization to the course of this election, in terms of respecting the free will and vote of the citizens of the Republic of Macedonia.

Upon accreditation from the State Election Commission (SEC), we appointed observers on 3 levels, as follows: 1 observer in State Election Commission, 5 observers in the Municipal Election Commissions and 38 observers in the Electoral Boards.

In order to inform our observers about their rights and obligations, we carried out two training courses, and it was required from them to comply with the electoral regulation and perform their duty with responsibility and fairness.

Furthermore, three days before the election, QMBI, by means of public communication, called for a free, fair and democratic electoral process.

The electoral process on election day was also followed by means of our statements, which were made at certain hours, such as: the first at 12:00, the second at 16:00 and the third at 19:00. These statements were made based on data that we obtained up to the statement time by our observers stationed at polling stations, municipal commissions, as well as the State Election Commission.

According to our observers, the voting process has largely started at the time prescribed by law, namely by opening the ballots boxes at 7:00 am, with the exception of some polling stations, including:

– Polling station 2341/1, PS. “Naim Frashëri”, village of Studenichan, delay of 6 minutes;

– Polling station 2887, PS. “March 7”, Chair, delay of 7 minutes;

– Polling station 2348, PS. “Naim Frashëri”, village of Morane, delay of 10 minutes;

– Polling station 1036, Polyclinic “Tode Mendoll”, Kumanovo, delay of 15 minutes.

– Polling station 1125/1, PS. “Faik Konica”, village of Slupchane, delay of 17 minutes;

– Polling station 2452/1, PS. “Bajram Shabani”, village of Kondovo, delay of 30 minutes.

In general, according to data collected by our observers, we conclude that the voting process has largely been conducted in peaceful and democratic atmosphere, without emphatic incidents.

However, during this electoral process as well, there were irregularities, some of which were recorded by our observers, including:

Skopje:

– Polling station 2887, PS. “March 7”, Chair: Electoral Council has been uninformed about the electoral process. Some citizens were told that they were not found on the electoral list, but after their insistence and a second checking, their names were found registered on the electoral list. Furthermore, in the same polling station, while assisting two people with disabilities, panic was raised in the classroom in the presence of over 15 citizens waiting to cast their ballot. As a result of anger and dispute, two citizens refused to vote and left the polling station. One of them, although registered and signed the electoral list, did not take a ballot and refused to vote.

– Polling station 2890, PS. “Liria”, Chair: Agitation for a political party has been observed.

– Polling station 2503/1, PS. “Krste Misirkov”, Skopje: Inappropriate preparation of the Electoral Council, lack of information about the course of the preparation of electoral material; lack of records for NGO observers.

– Polling station 2452/1, PS. “Bajram Shabani”, village of Kondovo: A case of family voting has been observed.

– Polling station 2447/1, village of Llaskarce: Our observers were forced out from the polling station; ballot box stuffing attempt.

Gostivar:

– Polling station 410: The Commission has not properly checked certain persons on the electoral list. They were found on the list after a second check by SEC.

– In several polling stations in the technical high school in Gostivar, problems has occurred while obtaining election materials.

– In the village of Lakavica, polling station 520, there has been observed agitation by some people.

– In many polling stations, there has been observed absence of citizens on the electoral lists.

Tetovo:

– Polling station 1928, PS. “Naim Frashëri”, Tetovo: A person has photographed the ballot, whereas at the request of the electoral council president, the person has been arrested by the police.

– Many complaints have been issued by citizens that had not been found on the electoral lists.

Kumanovo:

– Polling station 1040/1, PS. “Naim Frashëri”: A member of the electoral commission has suggested voters to cast ballot for certain political party.

– Polling station 1125/1, PS. “Faik Konica”, village of Slupchane: Voters absent on the electoral list; occasionally, family voting has been observed.

– Polling station 1126, PS. “Faik Konica”, village of Slupchane: UV lamp malfunction and cases of voting for someone else.

In general, our observations would have been summarized as follows:

Delayed starting of the voting process;
Manipulations of citizens by electoral councils, telling them they are not found on the electoral list, and then opposite was proven;
Family voting;
Agitation in favor of certain political parties;
Photographing of ballots;
Lack of election material;
Violation of the secrecy of voting;
Uniformed electoral councils about the electoral regulation, which regulates the voting process voting;
Expulsion of our observer from the polling station;
Refusal by electoral councils to accept suggestions from our observers about flaws and irregularities during the voting process.

BENEFITS FROM ELECTION PROCESS:

First, we hope to have made a modest contribution to the course of the voting process and respect towards free will of the citizens in polling places we stationed observers to carry out their work responsibly and with maximum accuracy.

Second, we believe this was a new positive experience for us as a non-governmental organization, as it was the first time for us to take role in the electoral process as observers, thus paving the way for us to play an even greater and more important role in this regard in the future.